Dîvân-ı Kebîr

Açıklama

Dîvân-ı Kebîr, Kutulu 8 Cilt

Mevlânâ Celâleddin Rumî (?1207-1273): Harezm başkenti Belh’te doğdu. Saygın bir âlim olan babasının siyasi anlaşmazlıklar ve yaklaşan Moğol istilası yüzünden göç etmesiyle Selçuklu Anadolusu’na geldi. Alaaddin Keykubat’ın davetiyle başkent Konya’ya yerleşti. Babasının vefatıyla, onun makamını ve görevlerini devraldı. Dokuz yıl Tırmızlı Seyid Burhanettin’e öğrencilik yaptı.

1240’lı yıllarda Tebrizli Şems ile tanıştı. Hocası Seyid Burhanettin’in öngörmüş olduğu gibi, Şems’in etkisiyle kal (söz) adamlığından hal (gönül ve ruh) adamlığına yol aldı. Hayatının son dönemlerinde Mesnevi’sini yazdı. Divan-ı Kebir ise, yıllar boyunca söylediği, çoğunluğu Farsça, yer yer Arapça, Türkçe ve Rumca şiirlerin katibü’l-esrar denen yazıcılar tarafından kayda geçirilmesiyle ortaya çıkmıştır.

Abdülbâki Gölpınarlı (1900-1982): 20. yüzyılda ülkemizin yetiştirdiği en önemli edebiyat tarihçilerinden ve (şarkiyat) doğubilimcilerindendir. Hasan Âli Yücel’in MEB Klasikleri’nden 1980’lere, dîvân, tasavvuf ve halk edebiyatımızdan ve Farsçadan yaptığı temel yapıt çevirileri ve incelemeleriyle de kültür hayatımızda unutulmaz bir iz bırakan Gölpınarlı’ nın sayısız eseri arasında, Mevlâna Külliyatı, Fuzulî, Nedim ve Yunus Emre’nin dîvânları da vardır.

Kitaptan;

Abdülbâki Gölpınarlı’nın Türkçeye kazandırdığı Dîvan-ı Kebîr’in ilk baskısı 1957-1974 yılları arasında, ilk beş cildi aynı, 6. ve 7. ciltleri farklı farklı olmak üzere üç ayrı yayınevi tarafından yayınlanmıştı. Bu yeni baskı yayına hazırlanırken, birinci baskı esas alınmış ve şu noktalar dışında değişiklik yapılmamıştır:

Öncelikle, altıncı cildin başında yer alan ve Mevlânâ Celaleddin’in hayatı, düşüncesi ve sanatı üzerine yazılan uzun sunuş yazısı, birinci cilde, Divân-ı Kebîr’in geneline yönelik sunuş yazısının yanına aktarılmıştır.

Baştan yapılan dizgi gözden geçirilirken, Abdülbâki Gölpınarlı’ nın bazı ciltlerin sonuna eklediği yanlış-doğru cetvelleri ve eksik gazeller yerlerine işlenerek beyitler ve gazeller yeniden numaralandırılmıştır. Bunun yanı sıra, ilk baskıda yer alan beyit numaralarının bazen atlamalarla sürdüğü fark edilmiştir. Bu atlamaların olduğu yerler, çeviriye esas olan ve günümüzde Konya Mevlana Müzesi’nde yer alan yazmadan kontrol edildiğinde, genellikle buraların dizgi sırasında atlanmış olduğu ortaya çıkmıştır. Çevirinin özgün elyazmalarına ulaşma imkânı olmadığından dolayı, bu beyitler yazmayla karşılaştırmayı da yapan Fars dili ve edebiyatı uzmanı Yard. Doç. Dr. Nuri Şimşekler tarafından çevrilmiş ve ‘E.N’ (editörün notu) ibaresiyle belirtilerek 1,2,3 ve 7. ciltlerdeki yerlerine eklenmişlerdir.

İlk baskıda ”Açıklamalar” ilk beş ciltte beyitlerin yanlarındaki yıldızlarla belirtilmiş ve ciltlerin arkasında beyit sırasına göre dizili olarak sunulmuştur. Altıncı ciltte yıldızlar korunmuş, ancak açılmalar alfabetik olarak verilmiştir. Bu baskıda, son iki ciltteki ‘Açıklamalar’ a ne herhangi bir ek yapılmış ne de bunlardan herhangi bir bölüm çıkarılmıştır. Sadece ilk baskının dizinlerinde birlikte yer alan sayfa ve beyit numaraları yerine, bu baskıda sadece beyit numaraları kullanılmıştır.

İlk baskıda ciltler genellikle 4.000 civarında beyitten oluşuyordu. Ancak yedinci ciltte, muhtemelen çevirisi biten eserlerin daha fazla beklememesi için, 9.000’ye yakın beyit sıkışık bir sayfa düzeniyle tek bir cilde sığdırmıştı. Bu baskıda sayfa düzeniyle tek bir cilde sığdırılmıştı. Bu baskıda sayfa düzenini sıkışık hale getirmemek için yedinci cilt ikiye bölünmüş, açıklamalar ikinci kitabın sonunda bırakılmıştır.