Matbuat Hatıralarım (1888-1914)
Açıklama
Türk basın tarihinin en uzun ömürlü, en etkili süreli yayınlarından biri: Servet-i Fünun… Ve daha küçük yaşta ziyaret ettiği bir matbaada kaderini tayin etmiş kurucusu: Ahmet İhsan Tokgöz.
Edebiyat merakını giderebilmek için basılı Osmanlıca eserleri tükettikten sonra, Ermeni harfli Türkçe de öğrenerek okumayı sürdüren bir edebiyat tutkunu… Jules Verne’i Türkçeye ilk kazandıran çevirmen…
Babıâli’de tecrübe edindikten sonra 1891’de kurduğu Servet-i Fünun ile genç edebiyatçıların önünü açarak, çağımız Türk edebiyatının temellerini atan aydın bir girişimci… Edebiyat-ı Cedide ve Fecr-i Âti’nin hamisi…
Modern Türk basınının kuruluş döneminde yarım yüzyılı aşkın süreyle yayın dünyasının merkezinde olmuş, Abdülhamid sansüründen 1908’in özgürlükçülüğüne farklı dönemlerde, farklı hükümetlerle çalışmayı ve bütün çalkantılara, savaşlara, yolsuzluklara rağmen ayakta kalmayı başarmış bir basın ustası…
Tokgöz’ün 1928’de kaleme almaya başladığı ve 1888-1914 dönemi basınına ilk elden tanıklıklarla örülü anıları, yakın tarihimizin basın, edebiyat, kültür ve siyaset dünyasına kendine özgü bir pencere açıyor…
Ahmet İhsan Tokgöz (1868-1942) Erzurum’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini İşkodra ve Şam’da tamamladı. 1887’de Mekteb-i Mülkiye’den mezun oldu. Daha okul yıllarında edebiyatla ilgilenmeye başladı ve Fransızcadan, özellikle de Jules Verne’den çeviriler yaptı. Mülkiye’yi bitirdiği yıl Umran adlı on beş günlük bir dergi çıkardı. Hariciye Nezareti Tercüme Kalemi’nde ve Tophane Müşirliği’nde çevirmen olarak çalıştı. Aynı zamanda 1888’de Servet gazetesinde de çalışmaya başladı. 1890’da Tophane Müşirliği’den ayrılarak Âlem Matbaası’na ortak oldu. 27 Mart 1891’de haftalık Servet-i Fünun dergisini yayımlamaya başladı. 1907’de ortaklarının ayrılmasıyla Ahmet İhsan Matbaası adını alan şirketi, 1911’de yeni ortakların katılmasıyla Ahmet İhsan ve Şürek.sı Matbaası’na dönüştü. 1907’de İttihad ve Terakki Cemiyeti’ne girdi. II. Meşrutiyet’in ardından Servet-i Fünun’u günlük siyasi gazeteye dönüştürdü. 1909’da Servet-i Fünun’u tekrar haftalık çıkarmaya başladı. Aynı yıl Ticaret Mekteb-i Âlisi’nde vermeye başladığı iktisadi coğrafya derslerini 1915’e kadar sürdürdü. 1912’de on dört ay Beyoğlu belediye reisliği yaptı. 1917’de Fransızca Le Soir’i çıkarmaya başladı. Mütareke döneminde yayınına ara verdiği Servet-i Fünun’u 1924’te tekrar kurdu; 1929’da adını Uyanış’a çevirdi. 1931’de Ordu’dan milletvekili seçildi ve vefatına kadar bu görevini ve dergiyi çıkarmayı sürdürdü. Ahmet İhsan’ın pek çok çevirisinin yanı sıra yayımladığı kitapları arasında, Avrupa izlenimlerini anlattığı Avrupa’da Ne Gördüm? (1891), Tuna’da Bir Hafta (1911) ve Tirol Cephesi’nden Ateş Hattına (1917) kitapları ile Ülfet (1891), Haver (1892) ve Haroşa en tanınanlarıdır.
